Ook een wolf in schaapskleren vindt de voordeur

In het sociaal domein zoekt de gemeente steeds actiever de burger op. Met de inzet van bewonersadviseurs, frontline-sturing of een outreachende aanpak bemoeit de overheid zich steeds vaker met alles wat er achter de voordeur gebeurt. Deze pro-actieve aanpak levert van alles op, variërend van vroegsignalering tot coördinatie van multiproblematiek. Binnen de schuldhulpverlening zien we inmiddels de keerzijde: ook gretige schuldeisers hebben de voordeur ontdekt.

Nu de economische crisis vordert, voelen steeds meer Nederlanders de gevolgen in hun portemonnee. Schuldeisers zoals zorgverzekeraars, hypotheekverstrekkers en energiebedrijven zien een toename van het aantal wanbetalers. Aanmaningen of deurwaarders zijn dan kostbare oplossingen die niet altijd veel opleveren. Een aantal grote banken heeft daar nu een eigen oplossing voor bedacht: budgetcoaches die zich ongevraagd bij u aandienen om u te helpen uw budget op orde te brengen. Dit klinkt sympathiek en dat zou het ook kunnen zijn. Tenminste, als het doel van de bemoeienis is om te voorkomen dat er grotere financiële problemen ontstaan en de het beschikbare geld eerlijk te verdelen onder de schuldeisers.

De werkelijkheid lijkt echter anders. Na de gemeente hebben de banken nu ook de voordeur ontdekt als plek om te handelen. Mensen die een of meer termijnen van hun hypotheek of persoonlijke lening niet betalen, kunnen sinds kort bezoek krijgen van een budgetcoach. Ze staan onaangekondigd voor de deur met de boodschap dat ze de schuldenaar komen helpen om zijn financiën op orde te krijgen. Je zou verwachten dat de budgetcoach met de schuldenaar nagaat hoe de achterstand is ontstaan, of hij nog meer schulden heeft en welke maatregelen en vaardigheden nodig zijn om de schuldenaar weer op koers te krijgen. In de praktijk is de hulp veel eenvoudiger. De budgetcoach stelt aan de schuldenaar voor dat deze een zogenaamde acte van looncessie tekent. Hiermee geeft de schuldenaar toestemming om een deel van zijn inkomen direct over te dragen aan de bank.

Overrompeld door de onaangekondigde “budgethulp” tekenen schuldenaren te vaak akten waarin ze toezeggen een bedrag af te staan dat veel groter is dan ze kunnen missen. Het gevolg hiervan is dat ze onvoldoende geld over houden voor andere verplichtingen en nog sneller van de regen in de drup komen. Nieuwe schulden stapelen zich op en het schuldbedrag wordt extra verhoogd door bijkomende deurwaarders- en incassokosten. Als ze zich vervolgens bij de gemeentelijke schuldhulpverlening melden, krijgen ze daar de trieste boodschap dat die niets voor ze kan doen. Ze hebben vrijwillig getekend, kunnen de akte van cessie niet ontbinden en ze hebben geen geld meer over om een oplossing te vinden waar alle schuldeisers wijzer van worden.

De budgetcoaches trekken inmiddels op verschillende plekken de aandacht. Het SP Tweede Kamerlid Karabulut heeft er begin augustus kamervragen over gesteld. En op het weblog van Erica Schruer woedt de discussie of en zo ja hoe schuldenaren toch van hun acte van cessie af kunnen. In een tijdsgewricht waarin steeds meer mensen moeite krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen moeten budgetcoaches die zich voordoen als een wolf in schaapskleren zo snel mogelijk worden gestopt. Voor sommige mensen is onze maatschappij te ingewikkeld geworden om zelf hun weg te vinden. Wat mij betreft legitimeert dat de inzet van de gemeente om achter de voordeur te komen. Maar als het gevolg is dat anderen die voordeur ook ontdekken, dan weet ik niet meer of we nou zo blij moeten zijn met deze plek van hulpverlening.

Deze tekst is als column gepubliceerd op http://www.sociaaltotaal.nl/